IV. MGA SANHI
A.Natural na Kalamidad
1. LINDOL – Ang lindol ay isang pangyayari na bunga ng biglaang pagbulalas ng mga natutulog na enerhiya sa kalatagan ng mundo sa anyo ng “seismic waves”. Sa ibabaw ng daigdig maari rin ito magbunga ng pagkasira ng porma ng kalupaan at “tsunami” na nagsasanhi ng pagkawasak at kamatayan.
Ang mga lindol ay maaring likas o nagmula sa kagagawan ng tao.
MANILA, Philipines (AP) – dalawang malalakas na lindol ang magkasabay na yumanig sa gitnang maynila, ilang oras pa lang ang nakakalipas na sumira ng mga tirahan sa lakas ng pagyanig. Wala namang naiuulat na nasugatan.
Ang pangalawang mas malakas na lindol, na may magnitude na 6.2, ay niyanig ang Pilipinas, 7:01 ng Sabado ng gabi, na sanhi ng Philippine Fault, ang major fault na mula sa Hilagang kabundukan patungo sa Timog, ayon sa Philippine Institute of Vulcanology and Seismology.
Sa sobrang lakas nakuha nitong pataubin ang mga lumang gusali, ayon kay Ishmael Narag, isang Seismologist. Ang unang lindol na may 5.5 magnitude ay nangyari banding 1:47 ng hapon.
Sa Pilipinas, ang pagkawasask ay nasa Masbate, isa sa mga probinsya nito. Ang Masbate ay may 230 milyang layo mula sa Pilipinas.
Ang Office of the Civil Defense ng Maynila ay nag-ulat na ang pangalawang lindol ay napatumba ng isang Muslim Day Care Center, katabi ng isang Mosque sa kapitolyo ng Masbate City. Ang lindol ay sumira din ng mga posteng kuryente na sanhi ng black out.
Ang Pilipinas ay nauupo sa mahigit apat na major faults kung kaya’t natural ang paglindol.
2. PAGGUHO ng Lupa – Ang pagguho ng lupa ay penomenon na kinabibilangan ng malawakang paggalaw ng lupa, pagkahulog ng mga bato, pagbaba ng isang bahagi ng lupa at pagkaanod ng mga piraso ng lupa. Liban sa “gravity” na pangunahing dahilan ng mga pagguho may ilan pang mga salik na nakatutulong dito:
Pagkaguho dahilan sa mga alon o anupamang interaksyon sa mga bahagi ng tubig ay nagdudulot ng mas matataas na mga bangin.
Ang mga bahagi ng mga bato o lupa ay rumurupok dahil sa malakas na ulan.
Ang lindol ay lumilikha ng mga bitak sa lupa na nagiging sanhi ng pagguho.
Ang pagputok ng bulkan ay nagkakalat ng abo, nasasanhi ng malakas na ulan at pagkaanod ng mga piraso ng lupa.
Ang Ground Water Pressure ay nagpapahina sa porma ng lupa.
Mountain Village ng Guinsaugon, naglaho dahilan sa pagguho ng lupa.
Leyte, Ika-17 ng Pebrero, 2006
Nagkaroon na naman ng pagguho ng lupa sa Pilipinas o ang tinatawag na Landslide. Sa Timog Leyte, isang barangay ang nabura sa mapa dahilan dito. Bandang alas 9 hanggang alas 10, ang mga bahay at mga eskwelahan ay napapailalim na sa makapal na lupa na hanggang 10 metro ang lalim. 246 na estudyante at 7 guro ang natabunan makalipas ang ilang mga segundo pa lamang. Nasabing isang bata at isang matandang babae lamang ang nailigtas sa naturang insidente. Mahigit kumulang 1000 katao ang nailibing ng buhay sa Guinsaugon.
3. BAGYO – Ang bagyo ay isang unos na may nagaganap na sirkulasyon ng malakas na hangin. Maraming katawagan sa unos depende sa kanilang kalakasan at lokasyon. Kadalasan ito ay nabubuo sa gitna ng karagatan kung kaya’t mas malaki ang pinsala ng mga nakatira sa baybay-dagat
Ang bagyong si Milenyo na dumating sa Pilipinas ay nagpahinto ng lahat ng Panghimpapawid at Pangdagat na transportasyon. Sinasabing ito ang pinakamalakas na bagyong tumama sa kapuluan.
Mahigit 18 katao ang naireportang namatay sa mga syudad ng Muntinlupa (2), Makati (1) and Legazpi (1), at ang mga probinsya ng Albay (8), Quezon (3) at Antique (3). Labing-isa naman ang nakumpirmang namatay sa mga probinsya ng Calabarzon at apat sa Taytay, Rizal.
PAGLIKAS
Ang kabuuang 833 katao ay inilagak muna 8 klinika sa Calabang, Camarines Sur. 36 na pamilya ay sa Pamplona, 50 sa Gainza at 5 sa Libmanon. Ayon sa Provincial Disaster Coordinating Council, 20 pamilya galing sa baybay-dagat ng Sala, Balete, Batangas ang inilipat sa Balete Church. –isang halimbawa ng ebakwasyon dahilan sa bagyong sumalanta at lumamon sa kanilang bahay at ari-arian.
Mahigit 18 katao ang naireportang namatay sa mga syudad ng Muntinlupa (2), Makati (1) and Legazpi (1), at ang mga probinsya ng Albay (8), Quezon (3) at Antique (3). Labing-isa naman ang nakumpirmang namatay sa mga probinsya ng Calabarzon at apat sa Taytay, Rizal.
PAGLIKAS
Ang kabuuang 833 katao ay inilagak muna 8 klinika sa Calabang, Camarines Sur. 36 na pamilya ay sa Pamplona, 50 sa Gainza at 5 sa Libmanon. Ayon sa Provincial Disaster Coordinating Council, 20 pamilya galing sa baybay-dagat ng Sala, Balete, Batangas ang inilipat sa Balete Church. –isang halimbawa ng ebakwasyon dahilan sa bagyong sumalanta at lumamon sa kanilang bahay at ari-arian.
B. Pagkakaroon ng Di-magandang Kapalaran
1. Hindi nakapagtapos ng Pag-aaral – Alam nating lahat na ang Edukasyon ang isa sa mga susi upang magkaroon tayo ng magandang kinabukasan. Ngunit ang mga taong laki sa hirap at di nakapag-aral ay nagdurusa at walang magawa kundi umasa sa mga taong nakapagtapos at dumaranas ng magandang pamumuhay.
2. Paglaya mula sa Kulungan – Kadalasang ang mga dating bilanggo o mga “ex-convict” ay iniiwasan at nilalayuan ng mga kaibigan at minsan pa’y pati ang mga kapamilya.
3. Pag-abuso sa Droga at Alkohol – Ang mga taong walang permanenteng hanapbuhay at nalulong na sa bisyo ng droga at alkohol ay napapabilang din sa mga taong walang tirahan.
4. Pagtakas sa Pang-aabuso – kasama ang Sekswal, Pisikal at Mental na pang-aabuso: Ang mga biktimang tumatakas sa pang-aabuso ay nahahantong sa kawalan ng tirahan. Ang mga inabusong kabataan ay may maghahatid ulit sa kawalan ng tirahan.
